Osteopathie & stress

 

“Als je elke dag ervaart als een spoedgeval,

zul je vroeg of laat

de prijs betalen”.

 

Robert Sapolsky (neurowetenschapper, professor, neuroendocrinoloog Stanford University, V.S.)

Stel: je hebt een rotdag achter de rug, je voelt je onrustig en opgejaagd omdat je allerlei zaken nog niet hebt afgerond, een deadline niet haalt. Wellicht speelt die vervelende discussie met je collega ook nog in je hoofd…

Dit gestreste gevoel kennen we allemaal, het is erg hinderlijk. Het zet je niet alleen mentaal, maar ook lichamelijk onder druk. Je hart maakt meer tempo dan gewoonlijk, een rusteloos gekriebel in je benen belet je ontspannen op de bank te blijven zitten. En een weeë misselijkheid beïnvloed je eetlust.

We staan er eigenlijk nooit bij stil WAAROM we ons zo voelen. Wat er op dat moment in ons lichaam gebeurt en welke gevolgen dat voor ons heeft, niet alleen op korte, maar ook op langere termijn.

Toch is het volgende belangrijk om te beseffen: Als we preciezer weten wat stress is, waar dit verschijnsel toe dient en wat de effecten ervan zijn, kunnen we er wellicht ook beter mee om gaan. Namelijk op zo’n manier dat onze gezondheid er zo weinig mogelijk onder te lijden heeft.

 

Het volgende filmpje, een reclamefilmpje overigens, geeft heel goed weer hoe mensen in een zelfde situatie “stress” ervaren:

 

Het begrip “stress” verwijst in de eerste plaats naar een bedreiging van ons lichamelijk en psychisch evenwicht. Gelukkig hebben we een ingebouwd “stresssysteem”, dat door de evolutie heen geprogrammeerd is om ons evenwicht te bewaren of zo nodig te herstellen. Door deze bedreiging van ons evenwicht komen er een reeks van biologische en fysiologische mechanismen op gang.

Dit stresssysteem kan ontsporen, zowel over- als onderactiviteit van het systeem kan ons uit balans brengen en de kans op klachten en ziekte verhogen.

 

afgelopen jaren is er een ware explosie geweest van nieuwe kennis en inzichten op het gebied van stress. Bij “stress” denken we eigenlijk als eerste aan “emotionele stress”; spanningen op het werk of in relatie, ontsporing van zelfgevoelens, verlies van dierbaren, psychische mishandeling, levensgevaar, frustratie en dergelijke. Maar ook andere vormen van belasting van ons stresssysteem kunnen stressend zijn voor ons lichaam, bijvoorbeeld door (te) zware lichamelijke belasting, (over) training, zware operaties, chronisch slaaptekort, zware ongelukken, langdurige infecties/ontstekingen, chronische ziektes en langdurig medicijngebruik.

 

Stress wordt dus niet alleen gezien als een externe, belastende situatie, maar wordt ook gezien als de verschijnselen die optreden bij iemand die met een stressveroorzakende situatie wordt geconfronteerd. Dit kan niet alleen door te grote emotionele belasting , maar ook door lichamelijke overbelasting. Stress wijst erop dat ons evenwicht geregeld op de proef wordt gesteld, sterker nog: dat het af en toe flink bedreigd kan worden.

 

Ben je nieuwsgierig wat je er aan kunt doen? 

Ga meteen door naar de paragraaf “HeartMath Stress Reductie Programma” (SRP).

Het systeem dat ons lichaam juist in stresssituaties moeten beschermen is het zogenaamde stresssysteem. Het bevordert aanpassing, bescherming en is noodzakelijk om te overleven. Maar onder bepaalde omstandigheden kan het systeem uit evenwicht raken en kan het zich zelfs tegen onszelf keren, met alle negatieve gevolgen van dien.

Bij dit systeem zijn het endocriene systeem (dit systeem bestaat uit klieren die een hormoon afscheiden), het autonome zenuwstelsel (dat deel van het zenuwstelsel wat vele orgaanfuncties regelt) en het immuunsysteem (het systeem dat ons lichaam beschermt tegen ziekte door productie van antilichamen) betrokken. Deze verschillende onderdelen zijn dus allemaal betrokken bij de lichamelijke reacties die plaatsvinden wanneer wij in een (be)dreigende situatie belanden. Met als hoofddoel: OVERLEVEN. Overigens hoeft een dergelijke dreiging niet perse “reëel levensbedreigend” te zijn.

 

SITUATIES DIE ALLEEN AL ALS BEDREIGEND WORDEN ERVAREN, CREËREN DEZELFDE LICHAMELIJKE REACTIES.

 

Het volgende plaatje geeft een weergaven van de diverse veranderingen die door het autonome zenuwstelsel in ons lichaam kunnen optreden

Deze reacties noemen we een respons. Zo zijn er typische “fysiologische reacties” en “gedragsreacties”. Fysiologische reacties zijn: verhoging van de hartslag, bloeddruk en ademhaling; toename van de bloedtoevoer naar de hersenen; verhoging van spierspanning; veranderende verdeling van bloed in het lichaam…. Daarnaast worden andere lichaamsfuncties, die belemmerend zouden werken op het “overleven” op een lager pitje gezet: verminderde eetlust, vermindering van de stoelgang, trage darmwerking, weefselopbouw wordt op een laag pitje gezet, geslachtshormonen worden afgeremd, verminderd sexueel gedrag en voortplanting. (In angstsituaties verdwijnt de lust om aan een leuk romantisch etentje te denken bijvoorbeeld…). Ook het immuunsysteem wordt min of meer aan banden gelegd!

Gedragsreacties zijn direct verbonden met angst. We worden hyperalert, we gaan na een kort moment van “verstijving” meteen in de verdediging of in de aanval. Je kunt ogenblikkelijk een beroep doen op een klein aantal relatief simpele reactiepatronen. Daarnaast blijft onze gemoedstoestand tijdens deze gevaarsituatie in het teken van een gejaagde, angstige stemming.

Op deze manier is ons organisme gewapend om met een maximum aan rendement en zonder al te groot energieverlies, gedurende langere tijd aan een bedreiging te weerstaan.

 

Onder bepaalde omstandigheden kan het stresssysteem uit balans raken. Wanneer dit gebeurt kan er geen optimale aanpassing aan de omstandigheden plaatsvinden en vindt er geen optimale bescherming plaats: we komen zowel lichamelijk als psychisch onder druk te staan.

Het stresssysteem heeft zijn beperkingen, het kan zowel in “overdrive” als in “underdrive” functioneren.

Wetenschappers raken er meer en meer van overtuigd dat zowel een situatie van overdrive (overproductie van stresshormonen) als underdrive (tekort aan stresshormonen) beiden ziekmakend en schadelijk zijn. Een van de gevolgen is een foutieve aansturing van het immuunsysteem met allergieën of ontstekingen als gevolg. Daarnaast lijkt een gebrekkig functionerend stresssysteem ook een belangrijke rol te spelen bij chronische pijn- en uitputtingssyndromen, zoals fibromyalgie en het chronische vermoeidheidssyndroom (CVS). Natuurlijk spelen andere factoren als genetische aanleg ook een belangrijke rol.

Wat gebeurt er als ons stressysteem niet tijdig tot rust komt?

 

De laatste jaren zijn er fascinerende nieuwe inzichten gegroeid in de neurobiologische processen die ten grondslag liggen aan onze emoties. Onderzoekers beginnen dan ook steeds beter te begrijpen waarom en hoe het met ons fysieke en emotionele leven fout kan gaan. Vooral het ontsluieren van de verschillende componenten van het stresssysteem heeft dat inzicht versterkt.

 

Als het stresssysteem langere tijd uit balans is, ontstaat er een kettingreactie van verdere ontregelingen. Om te beginnen in de hersenen zelf, nl;

  • de hersenmechanismen die angstreacties, stemming en vitale functies zoals slaap-waakritme en eetlust in goede banen moeten leiden, komen onder druk te staan. We worden door gevoelens van angst, opwinding en onrust in de greep gehouden;
  •  hersenfuncties zoals aandachts-, denk- en geheugenprocessen raken van slag; minder helder denken, minder efficiënt besluiten nemen, minder duidelijk communiceren;
  • verminderde lichaamscoördinatie;

Maar op langere termijn gaan daardoor ook allerlei organen en lichamelijke functies schade ondervinden. Ons immuunsysteem bijvoorbeeld, reageert minder goed: “aanvallen” van buitenaf (bacteriën, virussen, lichamelijk letsel) worden slechter afgeslagen. Kortom, we worden vatbaarder voor ziektes, onze weerstand is verlaagd. Zo is inmiddels onomstotelijk vast komen te staan dat chronische stress de wondgenezing en algemeen herstel na een operatie negatief beïnvloedt.

Laat ik beginnen met te zeggen dat er geen therapeutisch wondermiddelen bestaan. Een leven zonder stress is niet mogelijk.

 

  • Wat wel mogelijk is, zijn de volgende twee opties;het behandelen van de (negatieve) fysieke gevolgen van onze stressreacties; denk hierbij aan optredende spierspanningen, blokkades in gewrichten, verstoorde darm- en buikfuncties, verminderd cognitieve functies, zoals concentratiestoornissen en onrust;
  • een op wetenschap gebaseerde methode aanleren die je leert om beter om te gaan met de dingen die stress oproepen. Het “HeartMath Stress Reductie Programma” (SRP). Zo kunnen we zelf de kwaliteit van het leven verbeteren en daarmee gezondheidsproblemen helpen voorkomen.

 

Het “HeartMath Stress Reductie Programma” (SRP).

 

Dit programma biedt een nieuwe techniek voor de gezondheidszorg. Een innovatieve wijze van stressvermindering en emotiemanagementsysteem. Het biedt een mogelijkheid om tot emotionele zelfregulering te komen: hoe kunt u zelf uw lichaam en geest kalmeren.

 

Emotionele zelfregulering wordt meer en meer erkend als belangrijk element voor een evenwichtige gezondheid, herstel na ziekte en prestatieverbetering. Meer en meer zijn wij er ons in de gezondheidszorg van bewust van het feit dat de aard van bijna alle ziektes het beste kan worden aangepakt in het lichaam èn in de geest.
Ook het bedrijfsleven heeft de positieve resultaten van het Stress Reductie Programma ondervonden: daar waar het programma wordt toegepast, stijgt het prestatieniveau, wordt er beter gecommuniceerd en samengewerkt, verbeteren beslissingen en staan mensen meer open voor klanten en collega’s. De deelnemers voelen meer waardering en hun gezondheid verbetert. Zo wordt daadwerkelijk verzuim voorkomen.

 

Emoties en gevoelens hebben een sterke invloed op het menselijke lichaam. Negatieve emotionele reacties veroorzaken ongewenste fysiologische veranderingen die kunnen leiden tot het ontstaan of verergeren van verschillende gezondheidsproblemen.

Maar positieve emoties, zoals waardering, liefde, zorgzaamheid en medeleven zijn niet alleen prettig om te ervaren, ze zijn bovendien goed voor de gezondheid. Een groeiend aantal onderzoeken zorgt voor objectief bewijs dat positieve emoties inderdaad de sleutel kunnen vormen tot een optimaler functioneren, doordat ze bijna alle gebieden van het “mens zijn” verbeteren.

Door het trainen en beheersen van de zelfreguleringstechnieken uit het Stress Reductie Programma (SRP) kunnen de mensen op een actieve en daadkrachtige manier hun gezondheid en welzijn beïnvloeden en werken aan symptoomvermindering en herstel door beter om te gaan met stress.

 

Het SRP maakt gebruik van

  • een software programma. Dit computer programma (“EmWave Desktop) kan ook als een applicatie voor op je i-phone/i-pad (“Inner Balance App”) gebruikt worden;
  • een leersysteem (het SRP werkboek);
  • en een gepatenteerde hartritmemonitor, een sensor die je hartfunctie registreert.

Deze methode is ontwikkeld door Doc Childre, de bedenker van het HeartMath® systeem. Het software programma wordt niet alleen toegepast op de computer, maar ook op de i-pad en de i-phone. Het is ontworpen om mensen te helpen ontdekken hoe je je stress kunt beïnvloeden en daarmee je gezondheid en welzijn kunt verbeteren.

Het maakt meteen zichtbaar (op i-phone/i-pad en computer) wat de invloed van stress is op het hartritme. Het hart vertoont patronen van hartritmevariabiliteit. Door stress word je hartritme chaotisch. Daarentegen zie je ook meteen wat het effect is van de oefeningen die worden geleerd: je hartritme wordt rustiger en harmonieuzer.

 

Het werkt als een spiegel van onze emotionele gesteldheid en deze direct beschikbare informatie maakt het mogelijk voor de gebruiker om op effectievere wijze stress en de impact van negatieve emoties te verminderen. De volgende illustratie laat zien hoe je hartritme zich gedraagt in verschillende omstandigheden.

 

In de illustratie hierboven zie je in de bovenste grafiek een onregelmatig, chaotisch hartritme (tijdens stress/frustratie). Dit heet een incoherent hartritme. Eronder zie je een harmonieus ritme, waarbij er een regelmatige, geleidelijke afwisseling is van versnellen en vertragen. Dat noemen we een coherent hartritme (in dit voorbeeld tijdens een gevoel van waardering).

Tijdens coherentie ben je zowel geestelijk als lichamelijk in balans, en de systemen in je lichaam werken optimaal met elkaar samen. Sommige mensen noemen het “flow”, alles lijkt vanzelf te gaan, je zit lekker in je vel.

De HeartMath oefeningen leren je hoe je snel van chaos naar coherentie kunt gaan. Daardoor kun je de vicieuze stress-cirkel doorbreken. De oefeningen zijn eenvoudig te leren, kosten weinig tijd en je merkt snel resultaat.

 

De training.

 

De training bestaat uit 6 sessies van ongeveer een uur. Tijdens de training oefen je dagelijks tenminste 15 minuten, verspreid over de dag. De meeste oefeningen kun je bijna altijd en overal doen. De resultaten zijn meteen merkbaar.

Hoe meer je oefent, hoe groter het resultaat, en hoe sneller je nieuwe manier van omgaan met stress een dagelijkse gewoonte wordt. Voorafgaand en na afloop van de training vul je een vragenlijst in. Deze vragenlijst geeft een beeld van je dagelijkse stemming en van symptomen die met stress te maken hebben. Op deze manier krijg je nog meer inzicht in de effecten van de training.

 

Wat kun je van deze training verwachten?

 

  • Je wordt je bewust van je stressbronnen, de manier waarop je op stress reageert en welk effect stress op je heeft.
  • Je stelt de doelen voor het omgaan met stress die je met behulp van deze training wilt bereiken.
  • Je leert om je stress sneller te herkennen, en er op tijd iets aan te doen.
  • Je krijgt meer inzicht in je emoties, je emotionele reacties en de relatie tussen emoties en stress.
  • Daardoor begrijp je jezelf beter en snap je ook beter waarom anderen reageren zoals ze doen.
  • Je leert hoe je rustiger en meer opbouwend kunt reageren als de stress oploopt.
  • Je ontdekt hoe je kunt profiteren van de positieve effecten van coherentie op je welzijn, gezondheid en prestaties.
  • Je gaat je positiever voelen ten opzichte van jezelf en anderen.
  • Je leert betere oplossingen te gebruiken in moeilijke situaties.
  • Je leert hoe je beter kunt luisteren.
  • Je wordt handiger in het omgaan met je eigen gevoelens en die van anderen.
  • Je sluit de training af met het maken van een actieplan om ervoor te zorgen dat wat je geleerd hebt, ook blijft toepassen in de toekomst.

 

Kortom: je leert hoe je je leven een plezierige wending kunt geven, met behulp van je hart.

 

Ervaar zelf hoe een verandering in je hart je leven verandert!